De vezelserie: Rayon/viscose

Rayon is een vezelsoort waar de meeste verwarring over bestaat. Natuurlijk? of Synthetisch? veel mensen stoppen deze stof in het rijtje van kunstmatige stoffen als nylon en acryl. En dat is heel jammer! Daarom vertel ik vandaag graag meer over wat mij betreft 1 van de mooiste en meest veelzijdige vezel die er bestaat.

Rayon is oorspronkelijk ontstaan doordat er gezocht werd naar een goed alternatief voor zijde. Rayon is de oudste door de mens ontworpen stof en werd  in 1855 door George Audemars uitgevonden. Vervolgens duurde het een paar jaar voordat het commercieel geproduceerd werd.

Maar is het nou natuurlijk of synthetish? Rayon ( ofwel; viscose, modal, tencel, cupro etc ) is gemaakt van cellulose. Deze cellulose wordt voornamelijk gehaald uit Sparren, Dennen en Beukenhout. Om deze cellulose uit het boommateriaal te halen is een chemisch proces nodig. Rayon is dus een natuurlijk materiaal op kunstmatige manier verkregen. Dat wil zeggen het groeit niet als katoen aan plantje, maar kan in het geval van Cupro wel van katoenplant restje gemaakt zijn.

viscose stof

Dat deze vezel in de fabriek ontstaat heeft vele voordelen, omdat men niet afhankelijk is van de natuur ( weersomstandigheden, grond etc ) Rayon kan daarom overal ter wereld worden gemaakt.

Hoe ontstaat Rayon? Dat is eigenlijk een best ingewikkeld proces, want om de vezel te maken is alleen de cellulose van belang alle andere plantmateriaal moet worden verwijderd. Dus door middel van scheikundige behandelingen, persen, drogen, verkruimelen etc ontstaat er in de laatste fase een stroopachtige substantie die oranje kleurt. Is de houtcellulose opgelost in koper dan spreken we van Cupro maar in 97 % van de gevallen gaat het over Viscose. Cupro is een luxere rayon variant met een mooie glans.

De stroperige oranje massa wordt vervolgens door spindoppen geperst en zo ontstaan er filamenten. Een spindop kan 1 of meerdere ( multifilamenten ) gaatjes hebben. De filamenten worden vervolgens getwijnd tot een stevige draad.

Jurk gemaakt van Cupro

Doordat de Viscose man made is zijn er tal van toepassingen te bedenken. En wordt de vezel gebruikt in tal van industrieën. En wordt bijvoorbeeld ook cellofaan op de zelfde manier gemaakt als viscose. Grappig eigenlijk dat iets wat er uitziet als plastic gemaakt is van cellulose ( plantaardig materiaal )

Ook kan rayon zowel in lange stukken als in korte vezels worden geproduceerd, waardoor er bijvoorbeeld ook mee kan worden gesponnen. Wat weer een heel nieuw scala aan mogelijkheden biedt.

Elke soort Rayon kan verschillende eigenschappen hebben, wat in een verfbad met 2 verfstoffen ( 1 bijvoorbeeld voor viscose en 1 voor acetaat ( ook een soort rayon, maar dan met meer plastic eigenschappen ) een leuk effect kan geven. Dit heet crossdying de stof changeant is hier een voorbeeld van.

changeant stof

Zoiets kan je thuis ook bereiken door bijvoorbeeld een stof te kopen met zowel vezels op eiwit ( dierlijk en soya ) of cellulose basis. Beide vezels hebben een andere verf nodig en zo kun je bijvoorbeeld met alterego verf 1 stof in 2 kleuren verven in hetzelfde verfbad. Dit kan ook als je *nunovilt op katoen, viscose etc

stof geverfd met alterego

Een nadeel van rayon is, is dat het nat een stuk zwakker is dan wanneer het droog is. Kleding stukken van viscose kunnen daarom het best in een waszakje worden gewassen en moet wringen worden voormeden. Dit om bijvoorbeeld kleine gaatjes in de stof te voorkomen.  Ook wil viscose graag kreuken, maar dat wordt vaak opgelost door de vezel te mensen met draden van andere producten die minder kreuken, of de vezel te voorzien van een kunsthars.

Verder heeft Rayon de super eigenschap goed vocht op te nemen ( beter dan katoen ) het draagt hierdoor heerlijk koel.Het heeft vaak een subtiele glans en verbleekt niet door veelvuldig wassen.
Viscose heeft daarom een wat luxere uitstraling dan katoen.

juk van viscose en elastan ( waardoor het niet tot weinig kreukt )

Rayon is verkrijgbaar in diverse kwaliteiten en onder verschillende merknamen ( zoals modal en tencel ) Er bestaat hoog bijna metaal achtig glanzend viscose maar er wordt ook matte viscose geproduceert, waarbij ze titaandioxide bij het spinvloeistof mengen.  Deze matte viscose is niet licht echt, hang je matte rayon kleding daarom niet buiten aan de lijn te drogen, want zo kunnen er makkelijk verkleuringen ontstaan.

Viscose vezel zoals ik deze gebruik om te vilten

Viscose is een perfect alternatief op zijde voor het vilten. Het is een stuk goedkoper en heeft soortgelijke effecten. Let natuurlijk wel op dat als je het in zijn geheel wil verven, je 2 verfstoffen nodig hebt.

Jas gevilt door Diana Nagorna. Een combinatie van wol en viscose.

Hoe weet je nou of er sprake is van rayon? Daar zijn 2 testjes voor. 1 is de brandtest: viscose brand snel en laat geen as achter, het geurt naar papier. Is de viscose behandel met kunsthars, dan gloeit de vezel, blijft er wel wat as over en ruikt het een beetje vissig. Is het acetaat viscose dan smelt de vezel al voordat deze bij de vlam is en geeft een zurige geur. Tevens is acetaat viscose op te lossen in aceton. Test 2 is de water test. Maak een deel van je draad nat en trek eraan, de draad zal afbreken waar het nat was. Bij katoen breekt de draad af bij het droge gedeelte.

Dat was weer een lang verhaal, maar hoop dat je er wat van opgestoken hebt en dat je kleding van viscose met de volste vertrouwen koopt en draagt ( want je hebt er zo ontzettend lang plezier van en het draag comfortabel en niet zweterig ) En dat je wellicht de volgende keer tijdens het vilten je eens waagt aan de Viscose.

Tot de volgende vezelserie.


*nunovilt= is het vilten in combinatie met een stof. Deze stof moet open genoeg zijn om de vezels van de wol er doorheen te laten komen. Als je hand achter een stof houdt en je blaast er door moet je het aan de andere kant kunnen voelen. Mooie materialen om mee te nuno vilten zijn;  batist, chiffon zijde en pongee zijde. Maar er zijn natuurlijk tal van andere mogelijkheden.